Yüksek enflasyonun alım gücünde düşüşe ve gelir dağılımında bozulmaya yol açması nedeniyle, Türkiye'de uygulanan ekonomi programının temel amacı enflasyonu kalıcı olarak tek haneye indirmektir. Uygulanan program ile enflasyonda belirgin bir gerileme yaşanmıştır.
2022 yılı Ekim ayında yüzde 85,5 ile zirve yapan yıllık enflasyon, 2024 yıl sonunda yüzde 44,4’e inmiştir. 2025 yılı Kasım ayında ise yıllık enflasyon, son dört yılın en düşük seviyesi olan yüzde 31,1’e düşmüştür.
Enflasyonda Genele Yayılan Düşüş
2025 yılı Kasım ayındaki veriler, program döneminde en yüksek enflasyonun gerçekleştiği 2024 yılı Mayıs ayına göre (Program başlangıcı olarak kabul edilen dönem) enflasyondaki düşüşün genele yayıldığını göstermektedir:
-
Manşet Enflasyon: Yüzde 75,4’ten yüzde 31,1’e düştü (44 puan azalma).
-
Gıda Enflasyonu: Yüzde 70,1’den yüzde 27,4’e düştü (43 puan azalma).
-
Temel Mal Enflasyonu: Yüzde 56,5’ten yüzde 18,6’ya düştü (38 puan azalma). Bu, dört yıl sonra ilk defa temel mal enflasyonunun yüzde 18 seviyelerine indiği anlamına gelmektedir.
-
Hizmetler Enflasyonu: Yüzde 95,9’dan yüzde 44,2’ye düştü (52 puan azalma).
Kira ve Eğitim Enflasyonundaki Durum
Kira ve eğitim enflasyonunda da belirgin düşüşler yaşanmıştır, ancak bazı etkenler gerilemeyi sınırlamıştır:
Kira Enflasyonu
-
Yüzde 125,1’den yüzde 63,6’ya düştü (62 puan azalma).
-
Gerilemeyi Sınırlayanlar: Geçmişte kira artışlarında uygulanan yüzde 25’lik tavanın kaldırılması sonrası biriken artışların yapılması ve geniş bir bölgeyi etkileyen depremin konut stokunu azaltarak baskıyı artırması gerilemeyi sınırladı.
-
Son Durum: Kasım ayında yüzde 2,5 ile son 42 ayın en düşük aylık kira enflasyonu gerçekleşti.
-
Gelecek Beklentisi: Deprem konutlarının hızla tamamlanması ve sosyal konut projelerinin devreye girmesiyle konut arzının artması bekleniyor. Bu güçlü arz etkisi sayesinde kira enflasyonunda daha hızlı ve kalıcı bir gerileme öngörülüyor.
-
Doğrudan Etkilenenler: TÜİK verilerine göre ülkemizdeki ev sahipliği oranı yüzde 56, kira ödeyenlerin oranı ise yüzde 28'dir. Lojmanlarda yaşayanlar ve ailesinin evinde ikamet edenler gibi faktörler dikkate alındığında, nüfusun yüzde 72’si kira enflasyonundan doğrudan etkilenmemektedir.
Eğitim Enflasyonu
-
Yüzde 104,8’den yüzde 66,2’ye düştü (39 puan azalma).
-
Doğrudan Etkilenenler: Öğrencilerin yalnızca yaklaşık yüzde 10’u özel okullarda öğrenim gördüğü için, eğitim enflasyonu nüfusun yüzde 90’ını doğrudan etkilememektedir.
-
Gelecek Beklentisi: Kural bazlı uygulamaların güçlendirilmesiyle eğitim enflasyonunda da önümüzdeki dönemde belirgin bir gerileme beklenmektedir.
Sonuç ve Beklenti
Uygulanan programın temel hedefi, enflasyonu düşürerek maaş ve ücretlerde yapılacak artışların alım gücünü ve refahı kalıcı olarak iyileştirmektir. Enflasyondaki düşüş hızlandıkça, vatandaşın alım gücündeki iyileşmenin daha hissedilir hale geleceği öngörülmektedir. |
