Kentte Çocuk Olmak: Oyun Hakkı, Politikalar ve Mekânsal Adalet

Eskişehir Türk Ocağı'nın 4 Aralık 2025 tarihli Perşembe Sohbeti’nde, ESOGÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Asmin Kavas, “Kentte Çocuk Olmak: Türkiye’de Parklar, Politikalar Ve Uluslararası Deneyimler” başlıklı konuşmasıyla konuk oldu. Doç. Dr. Kavas, çalışmasında çocukların oyun hakkını uluslararası hukuk, kentsel planlama ve mekânsal adalet perspektiflerinden incelediğini belirtti.

Oyun Hakkı ve Kentteki Kısıtlar

Doç. Dr. Kavas, konuşmasında oyunun çocuklar için sadece eğlence değil, fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimin temel bir bileşeni olduğunu vurguladı.

• Uluslararası Hukuk: Bu hak, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 31. maddesi ile açıkça tanımlanmıştır.

• Kentteki Engeller: Günümüz kentlerinde artan yoğun yapılaşma, trafik baskısı, kamusal alanların güvensizleşmesi ve sosyo-mekânsal eşitsizlikler nedeniyle çocukların oyun hakkına erişiminde ciddi kısıtlamalar yaşandığını belirtti. Bu nedenle oyun hakkı, mekânsal adalet ve kent hakkı çerçevesinde değerlendirilmelidir.

Çocuk Dostu Uluslararası Modeller

Çalışmada, çocukların karar süreçlerine dahil edildiği ve daha kapsayıcı yaşam alanları sunan uluslararası iyi uygulama örnekleri incelendi:

• İncelenen Örnekler: Danimarka, Rotterdam, Freiburg ve Stockholm.

• Etkili Uygulamalar:

  • Doğa temelli oyun alanları (Doğal unsurları içeren, daha serbest oyun imkânı sunan alanlar).

  • Katılımcı planlama süreçleri (Çocukların tasarım süreçlerine dahil edilmesi).

  • Çocuk etki değerlendirmesi (Yeni projelerin çocuk yaşamına etkisinin ölçülmesi).

  • Personelli oyun alanı uygulamaları (Denetimli, eğitimli personelin bulunduğu oyun alanları).

Türkiye'deki Politikalar ve İyi Uygulamalar

Türkiye bağlamında, ulusal politika belgeleri ve mevcut yapısal sorunlar analiz edildi. Kavas, çocuk emeği, suça sürüklenen çocuklar ve kaybolan çocuklar gibi kritik ihlallere dikkat çekerken, umut veren iyi uygulama örneklerini de değerlendirdi:

• İyi Uygulama Örnekleri:

  • Seferihisar Çocuk Belediyesi

  • Ankara Çocuk Politika Belgesi

  • İstanbul’da çocuklarla park tasarımı çalışmaları

  • İstanbul95 Programı (0-5 yaş aralığı için şehir tasarımını iyileştirmeyi hedefleyen program).

• Yerel Yönetimler Karşılaştırması: 30 büyükşehir belediyesinin stratejik planları; çocuk odaklılık, kapsayıcılık, mekânsal yaklaşım ve katılım mekanizmaları açısından karşılaştırılarak yerel yönetimler arasındaki farklılıklar ortaya konuldu.

Park Kullanıcı Deneyimi Analizi

Konuşmanın son bölümünde, İstanbul ve Ankara’da gerçekleştirilen çocuk parkı kullanıcı deneyimi, memnuniyet ve ihtiyaç analizinin bulguları aktarıldı.

• Araştırma Kapsamı: İstanbul’da farklı sosyo-ekonomik profillerden 484 kişiyle; Ankara’da ise Altındağ ve Çankaya ilçelerinde 238 kişiyle görüşmeler yapıldı.

• Temel Bulgular: Elde edilen veriler, parkların niteliği, güvenlik algısı, erişilebilirlik ve ebeveyn beklentilerine ilişkin önemli sonuçlar sundu. Bu bulgular, oyun hakkının sadece hukuki değil, mekânsal eşitsizlikler üzerinden somut biçimde deneyimlenen bir hak alanı olduğunu gösterdi.