Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, mükemmeliyetçiliğin motivasyon gibi görünmesine rağmen, aslında kişinin üzerindeki baskıyı artırdığını, yaşam kalitesini düşürdüğünü ve erteleme (prokrastinasyon) davranışı ile doğrudan ilişkili olduğunu belirtiyor.
Mükemmeliyetçiliğin Tanımı ve Baskısı
-
Kusursuzluk İdeali: Mükemmeliyetçilik, kişinin hayatında ve işlerinde "hatasız" olma arzusuyla şekillenen bir düşünce tarzıdır.
-
İçerik: Sadece yüksek standartlar koymak değil; aynı zamanda hata yapma korkusu, eleştirilme kaygısı ve "yeterince iyi"nin asla kabul edilmemesi gibi özellikleri de kapsar.
-
Sonuç: Mükemmeliyetçi kişi, sürekli daha fazlasını ister ancak ulaştığı hiçbir sonuç ona huzur vermez ve kendi zihninde yarattığı "kusursuzluk ideali" ile mücadele eder.
Ertelemenin Psikolojik Kaynağı
Uzman Klinik Psikolog Demir, ertelemenin basit bir tembellik olmadığını, çoğunlukla psikolojik nedenleri olduğunu açıklıyor:
-
Tehditkâr Başlangıç: Çoğu zaman işin büyüklüğü veya mükemmel olma zorunluluğu o kadar ağırdır ki, başlamak tehditkâr gelir.
-
Uyumsuz Mükemmeliyetçilik: Özellikle bu türde kişi, hata yapmaktan öylesine korkar ki, işi başlamadan ertelemeyi seçer.
-
Hata Yapmaktan Kaçış: Hakim olan düşünce "Başlamazsam başarısız da olmam" mantığıdır. Bu, kişiyi kısa vadede kaygıdan korusa da, uzun vadede daha yoğun stres, zaman baskısı ve özgüven kaybına yol açar.
-
Sık Görülen Alanlar: Belirsizliğin çok olduğu, kişinin yüksek kaygı hissettiği ve sonucun dışarıdan değerlendirileceği durumlarda (tez yazımı, sınav hazırlığı, sunum, raporlar) erteleme sıkça görülür.
Döngüyü Kırmanın Yolları: Farkındalık ve Kabullenme
Uzman Demir, değişimin ilk adımının farkındalık olduğunu vurgulayarak mükemmeliyetçilik ve erteleme döngüsünü kırmak için şu önerilerde bulundu:
-
Farkındalık: Kendi mükemmeliyetçi düşüncelerini fark etmek, başa çıkmanın ilk adımıdır.
-
"Yeterince İyi" Kavramı: Kusursuzluk yerine, işlevsel ve yeterli olanı kabul etmek gerekir.
-
Görevi Parçalama: Görevleri parçalara ayırarak büyük resmi değil, küçük adımları görmek kaygıyı azaltır.
-
Süre Sınırlaması: Bir işe sonsuz vakit ayırmak yerine, belirli bir sürede tamamlamak için hedef belirlemelidir.
-
Hatayı Kabul Etme: Hata yapmayı öğrenme sürecinin bir parçası olarak görmek gerekir; çünkü hata yapmak, çoğu zaman gelişimin kapısını aralar.
-
Profesyonel Destek: Mükemmeliyetçilik yoğun kaygı, tükenmişlik veya depresyon ile birlikteyse klinik psikolog desteği faydalı olacaktır.
Demir, ertelemenin geçici bir kaçış yolu olduğunu ancak kendi kusurlarımızla barıştığımızda hem üretkenliğin hem de yaşam doyumunun artacağını belirterek, yaşamın özünün "tamamlanmamış ama ilerleyen bir süreç" olduğunun altını çizdi. |
