Alışveriş bağımlılığının (kompülsif satın alma) tıpkı diğer bağımlılıklar gibi beynin ödül mekanizmasını (dopamin salgılanması) tetikleyen gerçek bir bağımlılık olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın (Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi), bu durumu yenmede bilinçli farkındalığın anahtar rol oynadığını söyledi.
Taşkın, alışveriş bağımlılığının kişinin zor duruma düşecek kadar alışveriş yapmasına yol açtığını ve hazzı ertelemenin, doğru ve planlı alışverişi mümkün kılacağını aktardı.
Bağımlıyı Eleştirmek En Büyük Hata
Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, alışveriş bağımlılığı olan kişilere karşı sergilenmesi gereken en doğru yaklaşımı şöyle açıkladı:
🗣️ "Alışveriş bağımlılarına yapılabilecek en büyük kötülük onları eleştirmek olur, kesinlikle eleştirilmemeli. Sadece ne hissettiği, ne istediği ve neden bu alışverişe ihtiyaç duyduğu sorulmalı."
Bu durum aile bütçesini sarsıyorsa, kişiyi suçlamak yerine, maddi imkanın neden sağlanamadığının gerekçeleriyle beraber açıkça anlatılması gerektiğini vurguladı. Suçlamanın işlevsiz olduğunu, bilinçli farkındalık boyutuna ulaştırmanın ise çözüm olacağını belirtti. Eğer yardımcı olunamıyorsa, bağımlılık desteği için psikolog veya psikiyatrist desteğine ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
Sağlıklı Alışveriş İçin 3 Kritik Soru
Taşkın, sağlıklı alışveriş alışkanlığı kazanmak ve tüketim tuzağına düşmemek için ebeveynlerin ve bireylerin kendine bilinçli farkındalıkla sorması gereken 3 temel soruyu şöyle sıraladı:
-
"Benim bu alışverişe ihtiyacım var mı?"
-
"Bu alışveriş benim maddi durumumu zorlayacak mı?"
-
"Bu alışverişi yaptığımda, yaşam gerekliliklerimi ve hedeflerimi engellemeyecek bir alışveriş yapmış oluyor muyum?"
Bu üç soruya bakmadan alışveriş yapmanın, tüketim tuzağına düşmek anlamına geldiğini belirtti.
Hazzı Erteleme ve Bilinçli Farkındalık Tekniği
Kişinin anlık tatmin dürtüsünü kırmak için yapması gereken en önemli şeyin hazzı ertelemek olduğunu söyleyen Taşkın, bu ertelemeyi bilinçli farkındalıkla gerçekleştirmeyi önerdi:
-
Kendine Sor: "Ben şu anda ne hissediyorum ve neden bu alışverişi yapıyorum?" sorusunu sormak, kişiyi kısa bir süreliğine de olsa dürtüden uzaklaştırır.
-
Uzaklaşma ve Nefes: Alışveriş yapma arzusu tetiklendiğinde ortamdan uzaklaşmak (örneğin bir kahve molası vermek) ve nefes teknikleriyle kendini rahatlatmak önemlidir.
-
Planlı Alışveriş: Hazzı erteledikten sonra, eğer o ihtiyaç hâlâ devam ediyorsa, bilinçli farkındalıkla bir bütçe planı yaparak alışverişi gerçekleştirmek doğru ve sağlıklı bir adımdır.
|
