Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, yapay zekanın kontrolsüz kullanımının bireylerin ruh sağlığı ve sosyal becerileri üzerinde ciddi riskler barındırdığını açıkladı. Demir, yapay zeka ile kurulan tek taraflı bağların uzun vadede gerçek ilişki kurma kapasitesini zayıflatabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
"Zekası Var Ancak Duygusu Yok"
Yapay zekanın insan beynindeki bilgi işleme mantığını taklit eden dijital bir sistem olduğunu belirten Klinik Psikolog Demir, sistemin çalışma prensibini nöronlar ve sinapslar arasındaki ilişkiye benzetti. Ancak bu sistemlerin gerçek duygulara sahip olmadığını vurgulayan Demir, "Yapay zeka duyguları taklit edebilir ancak gerçek anlamda hissedemez. İnsanlaştığı izlenimi veren tepkiler, arka plandaki etik ve davranışsal ayarların bir sonucudur." dedi.
Psikoterapide "İnsan İlişkisi" Vurgusu
Sağlık alanında veri analizi ve tanı süreçlerinde yapay zekanın umut verici bir karar destek sistemi olduğunu ifade eden Demir, ruh sağlığı alanında ise sınırların net olduğunu hatırlattı. Psikoterapinin iki insan arasındaki gerçek ve samimi bağa dayandığını belirten Demir, yapay zekanın bir terapist gibi kullanılmasının etik açıdan sakıncalı olduğunu ve "parasosyal ilişki" riskini doğurduğunu kaydetti.
"Çatışma Yoksa Gelişim de Yok"
Gerçek insan ilişkilerinin çatışma, hayal kırıklığı ve uzlaşma gibi süreçlerle bireyi geliştirdiğine dikkat çeken Demir, yapay zekanın kullanıcıyı memnun etmeye programlı yapısının tehlikelerine değindi. Sürekli onaylayan ve çatışmadan kaçınan bir sistemle kurulan bağın psikolojik gelişimi sekteye uğratabileceğini belirten Demir, şu değerlendirmelerde bulundu:
-
Sosyal Beceri Kaybı: Yapay zeka ile kurulan konforlu bağlar, gerçek ilişkilere karşı tahammül kapasitesini düşürür.
-
Bilişsel Körelme: Her şeyi yapay zekaya sormak, beynin eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini zamanla zayıflatır.
-
Stajyer Yaklaşımı: Yapay zeka bir "otorite" değil, bir "stajyer" gibi görülmeli; sunduğu bilgiler mutlaka insan aklıyla sorgulanmalıdır.
Dijital Sınırlar ve Koruyucu Önlemler
Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, yapay zekanın hayatı kolaylaştıran bir araç olarak kalması gerektiğini, kararları şekillendiren bir otoriteye dönüşmemesi gerektiğini vurguladı. Demir, ruh sağlığını korumak adına belirli aralıklarla "yapay zeka detoksu" yapılmasını ve gerçek insan ilişkilerine daha fazla alan açılmasını tavsiye ederek sözlerini tamamladı. |
